22 października Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przerwanie ciąży ze względu na istniejące wady płodu jest naruszeniem zapisanych w Konstytucji RP zasad: prawa do życia, godności życia ludzkiego i niedyskryminacji. Aborcje z powodu wad płodu stanowią 98% legalnych aborcji przeprowadzonych w 2019 roku – 1074 na 1100 odnotowanych przypadków. Aborcje te przeprowadzane są, gdy badania lekarskie ujawniają, że płód ma ciężką, zagrażającą życiu lub nieuleczalną chorobę. Tym samym orzeczenie to skutecznie ustanowiło niemal całkowity zakaz aborcji w Polsce.
Aborcja w Polsce
Polskie przepisy dotyczące aborcji były przez lata kwestionowane ponieważ wśród państw członkowskich UE należą do najbardziej regresywnych w całej Europie. Obecne przepisy nie uległy zmianie od czasu uchwalenia ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w 1993 r. Na dostęp do aborcji nakładane są surowe ograniczenia, a kobiety starające się o przerwanie ciąży mogą jej dokonać tylko w przypadkach, gdy:
1. Ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety
2. Testy medyczne wskazują na prawdopodobieństwo ciężkiego,nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu
3. Ciąża jest wynikiem czynu niezgodnego z prawem (gwałt, kazirodztwo)
Debata na temat możliwości przerywania ciąży z powodu istniejących wad płodu podzieliła opinię publiczną i pozostaje spolaryzowana między tradycyjnymi wartościami opartymi na wierze a bardziej postępowymi poglądami liberalnymi. Od 2017 r. podejmowane były działania społeczne i polityczne ze strony pewnych grup ludzi, zmierzające do tego, aby całkowicie wyeliminować możliwość aborcji z powodu wad płodu.
Istniejące ramy prawne zostały w dużej mierze ukształtowane przez potężny wpływ Kościoła Katolickiego w latach 90. Wpływy polityczne zdobyte przez Kościół w tym czasie umożliwiły mu udział w kształtowaniu polityki publicznej i edukacji szkolnej. Doprowadziło to do stygmatyzacji aborcji i szerzenia dezinformacji na temat zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego. Takie stygmaty są wszechobecne w wielu kręgach polskiego społeczeństwa, od edukacji seksualnej po praktykę lekarską i utrudniają publiczny dostęp do dokładnych informacji.
W przypadkach, gdy kobieta ma prawne podstawy do aborcji, pojawiają się dalsze bariery, gdyż lekarz może odmówić kobiecie opieki, powołując się na „klauzulę sumienia” (art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Pozwala to lekarzom i służbie medycznej odmówić opieki i usług, które są sprzeczne z ich wiarą lub etyką.
Szacuje się, że każdego roku 100 000–150 000 kobiet dokonuje aborcji w sposób niezgodny z polskim prawem, taki jak podróż za granicę lub aborcja farmakologiczna. W związku z obecną globalną pandemią mobilność i dostęp do wielu usług zostały znacznie ograniczone. Zgodnie z zaleceniami WHO, aborcja medyczna pozostaje najbezpieczniejszą i najskuteczniejszą metodą przerwania ciąży w tym okresie i może być wykonywana w zaciszu domowym.
Poniżej znajdują się ważne wytyczne prawne, które należy wiedzieć o aborcji medycznej:
-Zamawianie leków na własny użytek nie podlega karze. Zarówno Mifepristone, jak i Mizoprostol, leki stosowane w aborcji medycznej, znajdują się na liście podstawowych leków WHO. Dystrybucja takich leków przez WOW nie jest przestępstwem. Działania prawne mające na celu kryminalizację miałyby zastosowanie tylko do polskich dystrybutorów takich leków.
-Jeśli konieczna jest interwencja medyczna z powodu powikłań po aborcji farmakologicznej, nie ma badań szpitalnych, które wykrywałyby substancje używane do przerwania ciąży. Objawy aborcji farmakologicznej NIE różnią się od objawów poronienia. Pracownik służby zdrowia nie będzie w stanie wykryć żadnej różnicy. Zalecamy kobietom przyjmowanie tabletek doustnie, aby ślady po pigułkach nie były wykrywalne, tak jak w przypadku podania dopochwowego.
-W Polsce aborcja podlega karze karnej. Jednak kara dotyczy tylko każdego, kto wpłynie na kobietę w ciąży do przerwania ciąży lub każdego, kto przeprowadza aborcję. Zgodnie z prawem kobiety nie mogą być traktowane jako podmiot przestępstwa i nie mogą być karane ani oskarżane za samodzielne wykonanie aborcji (art. 152 Kodeksu karnego)
-W przypadku przechwycenia paczki zawierającej zestaw aborcyjny i wezwania kobiety na przesłuchanie należy pamiętać, że prawo jest po Twojej stronie. Nie panikuj, nie zostaniesz oskarżona, nie musisz udowadniać, że pigułki nie są do użytku osobistego, ani że dokonałaś aborcji.
Zapamiętaj:
-W przypadku wezwania na przesłuchanie możesz zażądać wezwania na Piśmie.
-Nie musisz podawać wszystkich danych naraz, chyba że zostaniesz o to Poproszona.
-Nie składaj fałszywych zeznań ani nie ukrywaj prawdy (narusza art. 233 § 1 Kodeksu karnego)
-Można odmówić odpowiedzi na pytanie: art. 183. § 1.Kodeksu postępowania karnego: Świadek może odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie, jeżeli taka odpowiedź mogłaby narazić świadka lub jego bliskich na odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie.
-Jeżeli martwisz się o negatywne konsekwencje, możesz zażądać zachowania prywatności na podstawie art. 183 § 2 Kodeksu postępowania karnego: Świadek może żądać przesłuchania na rozprawie na posiedzeniu niejawnym, jeżeli treść jego zeznań może narazić go lub jego najbliższych na hańbę.
Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (CESCR) określił podstawowe elementy prawa do zdrowia: dostępność, dostępność w równym stopniu dla każdego, akceptowalność i jakość. Ponieważ Polska dąży do dalszego ograniczania praw reprodukcyjnych obywateli, nie przestrzega w ten sposób ustanowionych na poziomie międzynarodowym standardów opieki zdrowotnej i praw człowieka. Z politycznym werdyktem, który skutecznie zakazał kobietom dostępu do aborcji, oraz z róznymi barierami stworzonymi przez obecną globalną pandemię, aborcja farmakologiczna jest podstawową metodą dla kobiet chcących usunąć ciążę. Znajomość ram prawnych dotyczących tej bezpiecznej procedury umożliwi kobietom korzystanie z ich praw i posiadanie dokładnych informacji.
Women on Web to organizacja non-profit, której celem jest zapewnienie bezpiecznej, niedrogiej i dostępnej opieki aborcyjnej online. WOW ma na celu zapewnienie wolnego od barier dostępu do metod reprodukcji i antykoncepcji, zgodnie z WHO i światowymi standardami zdrowotnymi. Konsultacje i wsparcie są dostępne za pośrednictwem ich witryny.
Proszę, pomóżcie tym, których dotyczy nowe orzeczenie w Polsce, przekazując darowizny na Women on Web: info@womenonweb.org
Napisane przez Patricia Z.
